کودکان برای سالم ماندن نیاز به ماساژ دارند و این کار باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و سلامتی ماهیچه‌های آنها نیز می‌شود. علاوه بر این مزیت‌های نامبرده، ایجاد فضایی دلنشین و صمیمی میان والدین و کودک، از نتایج این کار است. آگاه بودن از بهترین زمان برای ماساژ دادن کودک، به اثرات مثبت این کار خواهد افزود.

قسمت اول

ماساژ، راهکاری برای آرامش

۱- بگذارید کودک راحت باشد.

در اتاقی گرم و با نور ملایم، کودک را ماساژ دهید. از آن جایی که باید لباس‌های کودک را از تن او بیرون بیاورید، توجه داشته باشید که دمای اتاق زیاد سرد نباشد؛ کودک را روی کمر بخوابانید و اگر تمایل دارید، موسیقی آرامی نیز اجرا کنید.

• شما می‌توانید لباس‌های کودک را درآورده و او را ماساژ دهید. فقط توجه داشته باشید چیزی که اهمیت دارد، سلامتی کودک است.
• اگر قصد شما از ماساژ کودک آرام کردن اوست، بهتر است در اتاقش این کار را انجام دهید تا هنگامی‌که خوابید، او را به راحتی بر تخت خوابش قرار دهید.

۲- از روغن خوراکی استفاده کنید.

به دلیل اینکه ممکن است در حین ماساژ، کودک انگشتان خود را در دهانش قرار دهد، از روغن‌های خوراکی برای این کار بهره ببرید. از روغن‌های شیمیایی و معدنی استفاده نکنید؛  زیرا برای شکم او مشکل ایجاد خواهد کرد.

• از روغن بادام زمینی استفاده نکنید؛  زیرا باعث ایجاد حساسیت پوستی برای کودک می‌شود.
• اگر روغن سرد است، آن را بین انگشتان خود تکان دهید تا گرم شود.

۳- از حرکات مالشی استفاده کنید.

بدن کودک را مانند بدن بزرگسالان ماساژ ندهید. هرگز به بدن کودک فشار وارد نکنید؛  زیرا هدف از ماساژ، احساس آرامش است؛ بنابراین بهترین شیوه‌ی ماساژ، مالش دایره‌ای شکل است.

• شما باید سر،‌ دست‌ها، پاها، گردن،‌ کمر، شکم و … فرزند خود را مالش دهید؛ پس سعی کنید با فشاری ملایم این کار را انجام دهید.
• می‌توانید بر روی بدن کودکان نوپا فشار بیشتری آورده تا خستگی ناشی از تحرکات آنها از بین برود.

۴- در امتداد یک مسیر ماساژ دهید.

بهترین نوع ماساژ آن است که کمتر سراغ اعضای نزدیک به قلب بروید. البته این کار مزیت دیگری نیز دارد و آن این است که منجر به زودتر خوابیدن کودک می‌شود. فقط در نظر داشته باشید که اگر کودکی می‌خواهد فعالیت زیادی داشته باشد اطراف قلبش را ماساژ دهید.

• بر اساس زمان‌های مختلف، کودک را ماساژ دهید مثلاً اگر می‌خواهد بازی کند، بهتر است اطراف قلب او را مالش دهید ولی قبل از خواب این را نکنید تا اثرات منفی روی او نداشته باشد.
• هنگام خستگی، بهترین قسمت بدن برای ماساژ، اعضای دور از قلب هستند.

۵- مانند حرف انگلیسی C کمر کودک را ماساژ دهید.

با استفاده از انگشت اشاره و شست، پاها و دستان کودک را ماساژ داده و سعی کنید مانند حرف انگلیسی C، این حرکت را چندین بار ادامه دهید.

• مراقب باشید مانند انبردست پوست کودک را نگیرید.
• پس از ماساژ دادن تمام بدن، دست از کار بکشید.

۶- ماساژ غلطکی را امتحان کنید.

دستان و پاهای کودک را به‌صورت غلطکی ماساژ دهید؛  زیرا کودکان به این نوع ماساژ به شدت علاقه‌مندند.

۷- در حین ماساژ، هرگز کودک را قلقلک ندهید.

هدف از ماساژ دادن، آرام کردن کودک است؛  پس سعی کنید به او بفهمانید که باید پس از ماساژ استراحت کند. پس قلقلک دادن یا بازی کردن با او، ممکن است نوزاد را شوکّه کند.

قسمت دوم

بهترین زمان برای ماساژ

۱- قبل از خواب،‌ کودک را ماساژ دهید.

همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم، ماساژ دادن کودک، راهی مؤثر برای خواباندن اوست و انجام این مهم در زمانی مشخص، ساعت خواب منظمی را برایش رقم خواهد زد. پس شما هم بهتر است این کار را بخشی از فعالیت‌های شبانه خود قرار دهید. فقط در نظر داشته باشید که نیم ساعت قبل از خواب، مناسب‌ترین فرصت برای ماساژ دادن است.

۲- هنگام عصبانیت، کودک را ماساژ دهید.

ماساژ دادن بهترین راه برای آرام کردن کودک عصبانی است. کودکان معمولاً برای جلب توجه گریه می‌کنند. بنابراین اگر آنها را ماساژ دهید، متوجه می‌شوند که شما حضور دارید. بسیاری از والدین، ماساژ دادن را روشی برای آرام کردن کودکان می‌دانند.

• قبل از ماساژ دادن، مطمئن شوید که تمام نیازهای او رفع شده‌اند. ممکن است هنگام گرسنگی یا تشنگی کودکان شروع به گریه کردن کنند؛ پس تا این نیازها رفع نشوند، طفل از ماساژ لذت نخواهد برد.
• ۴۵ دقیقه پس از خوردن وعده غذایی، ایده‌آل‌ترین زمان برای ماساژ دادن کودک است. کودکان به راحتی غذایی که خورده‌اند را پس می‌دهند بنابراین مراقب باشید بلافاصله پس از خوردن غذا او را ماساژ ندهید.

۳- هنگامی که کودک حس خوبی ندارد، او را ماساژ ندهید.

برخی اوقات کودکان از این‌که ماساژ داده می‌شوند ناراحت هستند؛ بنابراین هنگامی‌که علایم ناراحتی را از خود نشان می‌دهند، دست از این کار بکشید و زمان دیگری را انتخاب کنید.

• اگر در حین ماساژ، کودک احساس درد می‌کند، بهتر است برای آگاهی از علت، او را به پزشک متخصص اطفال نشان دهید.
• اگر کودک از ماساژ شدن لذت می‌برد، چهره او گویای راحتی او خواهد بود.

۴- ۳۰ دقیقه کودک را ماساژ دهید.

برای شروع، روزانه کودک را ۵ دقیقه ماساژ دهید تا به این فرایند عادت کند. همین‌طور که پیش می‌رود، مدت زمان را به ۳۰ دقیقه افزایش دهید؛  زیرا این مقدار زمان برای این کار بسیار مناسب است.

• فواید ماساژ بیشمارند. مثلاً سیستم ایمنی کودک تقویت می‌شود یا هضم غذایش را  آسان‌تر می‌کند و همچنین استرس او را کاهش خواهد داد.
• از آن جایی که ماساژ به تقویت روابط خانوادگی کمک می‌کند، بهتر است پدران این مهم را انجام دهند.

قسمت سوم

ماساژ اعضای بدن

۱- پاهای کودک را ماساژ دهید.

با انگشت اشاره و شست، از ران تا نوک انگشتان نوزاد را مالش دهید و زمانی که نوبت به زانو رسید، چندین بار آن را باز و بسته نمایید.

• افراد مختلف، سلایق مختلفی نیز برای ماساژ دادن دارند. برخی برای آرام کردن کودک و استراحت دادن به او، از پاها شروع به ماساژ دادن می‌کنند.
• به خاطر داشته باشید که به آرامی ماساژ دهید. مثلاً اگر هنگام باز و بسته کردن پاها، نوزاد مقاومت می‌کند، سعی کنید به او فشار زیادی نیاورید.

۲- شکم و سینه کودک را ماساژ دهید.

این قسمت از ماساژ، تأثیر زیادی در آرام کردن نوزاد دارد. از مرکز قفسه سینه نوزاد (به دور از قلب)، کار را آغاز کنید تا به شکم او برسید. در این مرحله، در امتداد حرکت عقربه‌های ساعت،‌ او را ماساژ دهید زیرا این عمل به هضم سریع‌تر غذا کمک می‌کند.

• اگر می‌خواهید حین ماساژ با کودک بازی کنید، سعی کنید اطراف قلب او  را مالش دهید.
• هنگام ماساژ دادن شکم کودک، مراقب باشید پوست او را مانند انبردست نگیرید.

۳- سر و صورت کودک را ماساژ دهید.

به صورت دایره‌ای شکل، پیشانی، گونه‌ها و لپ‌های کودک را ماساژ داده و از ماساژ دادن چشم‌ها و بینی خودداری کنید؛  زیرا این کار او را آزرده خاطر خواهد کرد.

۴- کمر کودک را ماساژ دهید.

به آرامی کودک را روی شکم خوابانده و از مرکز کمر، شروع به ماساژ دادن کنید. هرگز شانه‌های او را فشار ندهید و سعی کنید به صورت دایره‌ای او را مالش دهید.

نکات راهنما

• در حین ماساژ، برای آگاه کردن کودک نسبت به کاری که انجام می‌دهید، با او به آرامی و با آرامش صحبت کنید.
• به‌خاطر وجود احتمال ادرار کردن، سعی کنید از ماساژ دادن پوشک کودک خودداری کنید.
• ماساژ، نباید زیاد آرام باشد؛ زیرا کودک را قلقلک می‌دهد و نباید زیاد سخت باشد؛ زیرا کودک را آزرده خاطر می‌کند.
• پس از ماساژ شما می‌توانید کودک را بین پاهای خود قرار داده و او را تاب دهید. بسیاری از کودکان از این کار لذت می‌برند.

هشدارها

• اگر کودک هنگام ماساژ دادن گریه می‌کند و یا به‌نظر می‌رسد که ناراحت است، دست از کار بکشید و زمان دیگری را برای ماساژ دادن انتخاب نمایید.